Bóng đá là một môn thể thao rèn luyện sức khỏe lẫn ý chí - Ảnh: T.T.D.
Thể thao bao giờ cũng có "người thắng kẻ bại" nhưng không phải mọi chiến thắng đều có ý nghĩa tích cực, ngược lại không phải mọi thất bại là tiêu cực, có thất bại mang lại cho chúng ta rất nhiều bài học lớn.
Thắng dễ kiêu, bại dễ đổ lỗi
Sau trận chung kết bóng đá giữa tuyển U22 Việt Nam và Indonesia vừa qua, đứa cháu trai (12 tuổi, con chị cả tôi) nói với mẹ: "Trận này, đội Indo hết đường mẹ nhỉ?". Rồi trên Facebook của cháu cũng có bao nhiêu câu nói, lời bình phẩm không hay khi nói về đội Indonesia.
Cũng không ít trẻ khi bị thất bại thì chán nản, bao biện và tìm cách để đổ lỗi. Sau trận đấu bóng thất bại, cậu bé N.H. (13 tuổi, Long Thành, Đồng Nai) bực dọc chia sẻ với mẹ: "Đội bạn đứa nào cũng chơi xấu, bọn con bị thương, bàn thắng chẳng hợp lệ vẫn được trọng tài công nhận". Sự ấm ức, tức giận là biểu hiện thái độ bình thường trong cuộc sống nhưng nếu trẻ không biết kiểm soát và quản lý cảm xúc, để cảm xúc tiêu cực chi phối, có thể dẫn đến hành vi tiêu cực.
Biết mình, biết ta để cân bằng tâm lý
Con trẻ ở độ tuổi cấp I, II, đôi lúc biểu lộ cảm xúc một cách hời hợt và tùy hứng. Các bậc cha mẹ cần chú ý hướng dẫn con thêm:
1 Trước các sự kiện hiện tượng trẻ muốn đưa ra những lời bình phẩm, cha mẹ giúp con phân tích các sự kiện một cách cụ thể. Giúp con hiểu rõ vấn đề, tạo điều kiện cho con thấu hiểu tương đối đầy đủ về điều con muốn quan tâm. Hướng dẫn trẻ nếu muốn nói hay có hành động nào đó cần cân nhắc kỹ càng và trao đổi thêm với cha mẹ hoặc những người mà con tin cậy.
2 Luôn tạo cho trẻ biết cách biểu lộ cảm xúc thích hợp trong mọi tình huống, biết đặt mình vào hoàn cảnh người khác để lắng nghe, chia sẻ, để động viên mà không phải là sự miệt thị, coi thường. Khi thành công, khi chiến thắng, ai cũng dễ thăng hoa, song cũng biết kiềm chế vừa phải và biết dừng đúng lúc để không khiến người khác bị tổn thương. Cổ nhân có dạy "Điều kiêu ngạo chớ nên nuôi lớn" là vậy.
3 Cho con cảm nhận được khi người khác thất bại là thế nào. Khi đội tuyển bóng đá U22 Việt Nam giành thắng lợi đêm chung kết SEA Games 30 thì các cầu thủ Indonesia tỏ ra mệt mỏi, thất vọng, rồi có cả cầu thủ phải ôm mặt khóc, có cầu thủ còn phải ngồi xe lăn vì chấn thương nặng... Vì thế cha mẹ có thể dạy con quan sát và nói cho con biết được rằng họ buồn bã ra sao. Họ cống hiến hết mình vì tổ quốc của họ... Từ đó giúp con biết đánh giá hay biểu lộ cảm xúc một cách phù hợp.